HISTORIA ARCHIWUM PAÑSTWOWEGO W P£OCKU

drukuj

   Archiwum Pañstwowe w P³ocku swymi pocz±tkami siêga XIII wieku. Powsta³o wtedy Archiwum Zamku P³ockiego - jedno z najstarszych archiwów w Polsce. Gromadzi³o akta wytworzone przez kanclerza i starostê. Starosta sprawowa³ nadzór nad zamkiem, zawiadywa³ maj±tkami ksi±¿êcymi i wykonywa³ w³adzê s±downicz± nad grodem. Z czasem przekaza³ swe uprawnienia s±dom grodzkim, potem ziemskim. W wyniku ich dzia³alno¶ci powsta³y ksiêgi grodzkie i ziemskie. Archiwum Zamkowe funkcjonowa³o do po³owy XVII w. Liczne wojny doprowadzi³y do rozproszenia jego zasobu. Pozosta³± czê¶æ zniszczyli Szwedzi w 1705 roku zdobywaj±c Zamek. Los tych dokumentów jest bli¿ej nieznany. Jedynie drobna czê¶æ zbiorów zosta³a przekazana do utworzonego w 1825 roku Archiwum Akt Dawnych.
   Drugim archiwum, które przetrwa³o w³a¶ciwie do dzi¶ dnia by³o Archiwum Diecezjalne. Przechowywano tam akta powsta³e w wyniku dzia³alno¶ci kancelarii biskupa, jako zawiaduj±cego diecezj±. Wa¿niejsze dokumenty ksi±¿êce sk³adano w³a¶nie tam. Do dzi¶ przechowywany jest w tym archiwum dokument lokacyjny miasta P³ocka z 1237 r. W czasie II wojny ¶wiatowej ca³y zasób zosta³ wywieziony do Królewca, potem do Niemiec. Wiêkszo¶æ zbiorów wróci³a jednak do P³ocka. Dzi¶ zasób zaliczany jest do najcenniejszych zbiorów archiwalnych. Siedzib± Archiwum Diecezjalnego od 1925 r jest Biblioteka Diecezjalna. Przez wiele lat placówk± kierowa³ zas³u¿ony dla P³ocka ks. Tadeusz ¯ebrowski. Obecnie funkcjê dyrektora Archiwum pe³ni ks. Dariusz Majewski

   Stosunkowo wcze¶nie, bo ju¿ w XV wieku powsta³o w P³ocku Archiwum Miejskie. Zbierano tam dokumenty dotycz±ce funkcjonowania miasta. W tym okresie akta zwi±zane z przywilejami i nadaniami szczególnie chroniono. Rozwój samorz±du miejskiego, rady miejskiej jako organu administracyjnego i ³awy miejskiej jako w³adzy s±downiczej doprowadzi³ do konieczno¶ci utworzenia kancelarii. W wyniku ich dzia³alno¶ci powsta³y ksiêgi radzieckie, ³awnicze i wójtowskie. W XVI wieku zaczêto prowadziæ ksiêgi rachunkowe oraz ksiêgi korespondencji. W 1533 r. sporz±dzono pierwszy sumariusz przywilejów miejskich. W XVIII i XIX wieku, mimo upadku wielu archiwów miejskich na terenie Królestwa Polskiego, archiwalia p³ockie przetrwa³y. Przechowywano je w Starym Ratuszu drewnianym na Rynku Starego Miasta a nastêpnie w nowym murowanym od 1825 r. W³adze administracyjne troszczy³y siê o los archiwaliów. Prefekt Departamentu p³ockiego Rajmund Rembieliñski poleci³ uporz±dkowanie i zewidencjonowanie akt w Archiwum Miejskim. W 1821 r. Komisja Województwa P³ockiego poleci³a sporz±dziæ kopie przywilejów miasta P³ocka. Wykonano je w kilka lat pó¼niej zatrudniaj±c archiwistów Archiwum Akt Dawnych w P³ocku - Sikorskiego i Wroñskiego. Zachowany do dzi¶ kopiariusz zawiera dokumenty z lat 1361- 1782.

   Wa¿n± rolê w dziejach archiwów p³ockich odegra³o Archiwum Akt Dawnych przy Trybunale Cywilnym W P³ocku. Utworzono je ok. 1825 r. Archiwum Akt Dawnych mie¶ci³o siê w klasztorze dominikañskim, w budynku dawnego pa³acu biskupiego, zajmowanym przez Trybuna³ Cywilny oraz wie¿y Ko¶cio³a Katedralnego. Gromadzono tam akta s±dowe, akta grodzkie i dokumenty pergaminowe. Przechowywano je w kasie miejskiej pod dozorem kasjera i prezydenta. Zasób tego archiwum jako jednego z pierwszych przejê³o Archiwum Akt Dawnych w Warszawie w 1880 r. Mimo protestów p³occzan zbiory zosta³y wywiezione z P³ocka.

   Archiwum Pañstwowe w P³ocku zosta³o powo³ane do ¿ycia w 1919 roku. Dzia³alno¶æ i organizacja s³u¿by archiwalnej w tym okresie opiera³a siê na reskrypcie Rady Regencyjnej z dnia 31 lipca 1918 r. i dekrecie Naczelnika Pañstwa z dnia 7 lutego 1919 r., dotycz±cym organizacji archiwów pañstwowych i opieki nad archiwaliami.

   Powo³any przy Ministerstwie Wyznañ Religijnych i O¶wiecenia Publicznego Wydzia³ Archiwów Pañstwowych przejmowa³ nie tylko istniej±ce dotychczas na ziemiach polskich archiwa, ale tak¿e pozostawione przez w³adze zaborcze registratury urzêdów i ró¿nych instytucji. Potrzeba pomieszczenia tych akt, spowodowa³a rozszerzenie sieci archiwalnej przez utworzenie nowych archiwów. Miêdzy innymi zosta³o utworzone Archiwum Pañstwowe w P³ocku.

   W my¶l w/w aktów prawnych Archiwum Pañstwowe w P³ocku by³o Instytucj± powo³an± do przechowywania wszelkiego rodzaju zabytków rêkopi¶miennych dotycz±cych dziejów pañstwa i spo³eczeñstwa. Poza tym zobligowane by³o do udostêpniania przechowywanych materia³ów. Do obowi±zków Archiwum Pañstwowego nale¿a³o dokonywanie wszelkiego rodzaju kwerend, wydawanie odpisów, wypisów, regestów i t³umaczeñ z przechowywanych dokumentów.

   Czynno¶ci urzêdowe z zakresu nadzoru nad narastaj±cym zasobem archiwalnym, tj. przygotowywanie wniosków dotycz±cych normatywów kancelaryjnych, wizytacje archiwów zak³adowych i udzielanie fachowych porad w zakresie ich prowadzenia, za zgod± i na mocy porozumieñ z odpowiednimi ministerstwami, nale¿a³y wówczas bezpo¶rednio do kompetencji w/w Wydzia³u Archiwów Pañstwowych.

   Pracowników archiwów pañstwowych, tj. archiwistów, asystentów i praktykantów powo³ywa³o Ministerstwo Wyznañ Religijnych i O¶wiecenia Publicznego. Wed³ug regulaminu "O obowi±zkach urzêdników archiwalnych" z 1919 r., do obowi±zków pracowników archiwalnych, zatrudnionych w wymiarze 36 godzin tygodniowo, nale¿a³o: porz±dkowanie akt,sporz±dzanie inwentarzy, repertoriów, indeksów itp., udostêpnianie akt badaczom, przygotowywanie materia³ów archiwalnych do druku.

   Wydany w 1929 r. nowy regulamin czynno¶ci ni¿szych funkcjonariuszy s³u¿by archiwalnej zmieni³ nieco stanowiska s³u¿bowe, ale zadania pozosta³y te same.

   Swoj± dzia³alno¶æ Archiwum Pañstwowe w P³ocku rozpoczê³o 2 czerwca 1919 roku. Pocz±tkowe lata funkcjonowania Archiwum nie nale¿a³y do ³atwych. Jednoosobowa obsada i trudne warunki lokalowe nie u³atwia³y wykonania ogromu postawionych przed placówk± zadañ. Nowo powsta³e Archiwum mia³o zabezpieczyæ dokumentacjê z terenu by³ej guberni p³ockiej. Pierwszym kierownikiem zosta³ prof. Stefan Welamin Rutski, d³ugoletni nauczyciel gimnazjów p³ockich. Funkcjê tê sprawowa³ do roku 1922 kiedy, kierownictwo Archiwum przej±³ Stanis³aw Zgliczyñski. Pierwsza siedziba Archiwum mie¶ci³a siê w budynku Gimnazjum Pañstwowego im. Marsz. St. Ma³achowskiego.

1. Budynek Gimnazjum Pañstwowego im. Marsz. St. Ma³achowskiego.

   Dopiero w 1929 roku przeniesione zosta³o na parter gmachu Starostwa Powiatowego (obecnie budynek Delegatury Mazowieckiego Urzêdu Wojewódzkiego w Warszawie przy ul. Kolegialnej 15, wcze¶niej funkcjonowa³y tam równie¿ w³adze administracyjne: Kamera Pruska, P³ocki Rz±d Gubernialny).

2. Budynek przy ulicy Kolegialnej 15.

   W pierwszych latach 1920-1931 dzia³alno¶æ sprowadza³a siê w zasadzie do gromadzenia, zabezpieczenia, a tylko czê¶ciowo do porz±dkowania archiwaliów po by³ych w³adzach rosyjskich i skupienia ich pod w³a¶ciwym zarz±dem archiwum. Prace porz±dkowe zgromadzonych archiwaliów na szersz± skalê rozpoczêto dopiero w okresie, kiedy dyrektorem Archiwum Pañstwowego w P³ocku by³ W³adys³aw Prawdzik (1932-1935). Zasób w minimalnym stopniu by³ wykorzystywany przez badaczy i to niemal wy³±cznie regionalnych. Wp³ywa³y na to niew±tpliwie trudne warunki lokalowe, ciasnota w magazynach i czêste przeprowadzki. Priorytetowe zadanie nowego dyrektora mia³o na celu uruchomienie pracowni naukowej, aby akta mo¿na by³o udostêpniaæ m.in. do badañ naukowych na szersz± skalê.

   W latach 1935-1938 kierownictwo Archiwum Pañstwowego w P³ocku sprawowa³ Jerzy Frankenstein, a nastêpnie od dnia 1 wrze¶nia 1938 roku do chwili wybuchu wojny dr Marian Witkowski.

   W ci±gu dwóch lat uporz±dkowane zosta³y najwa¿niejsze zespo³y archiwalne. Uruchomiono pracowniê naukow±, któr± odwiedzali pracownicy naukowi, studenci i uczniowie, m.in., ks. Biskup P. Kubicki z Sandomierza, dr Al. Maciesza prezes Towarzystwa Naukowego, dyrektor W³. Wrobel, ks. W³. Skierkowski, autor "Wesela na Kurpiach", dyrektor Jan Rapacki z Nieg³os, ks. prefekt Czes³aw Lissowski z Rypina, dr Arno Goldkinowa, Adam Chêtnik, kierownik Stacji Naukowej nad Narwi±, ks. kan. W³. M±kowski i wielu innych. W pracowni naukowej mo¿na by³o korzystaæ nie tylko z akt pochodz±cych z zasobu archiwum p³ockiego, ale te¿ za po¶rednictwem tego¿ archiwum sprowadzaæ akta z innych archiwów, ponosz±c tylko koszty przesy³ki.

   Nieznana jest dok³adnie wielko¶æ zasobu ówczesnego Archiwum Pañstwowego w P³ocku, lecz wiadomo, ¿e zgromadzi³o ono dziewiêtnastowieczne archiwalia by³ych p³ockich w³adz wojewódzkich i gubernialnych, w³adz i instytucji skarbowych w³o¶ciañskich, szkolnych, ksiêgi szlachty dziedzicznej, zbiór planów miast obszaru p³ockiego oraz akta w³adz okupacyjnych niemieckich w P³ocku z okresu I wojny ¶wiatowej. By³y to m.in.:

1) akta by³ej Komisji Wojewódzkiej i Rz±du Gubernialnego P³ockiego z lat 1866-1914,
2) akta Kancelarii Gubernatora p³ockiego z lat 1855-1914,
3) akta Marsza³ka Szlachty by³ej guberni p³ockiej z lat 1836-1865,
4) akta Izby Skarbowej p³ockiej z lat 1807-1914,
5) akta Komisji Gubernialnej ds. w³o¶ciañskich i Komisarza W³o¶ciañskiego w P³ocku z lat 1864-1914,
6) akta Gimnazjów rz±dowych - mêskiego i ¿eñskiego P³ocku z lat 1828-1914,
7) akta by³ej Dyrekcji Naukowej P³ockiej z lat 1864-1914,
8) akta by³ych w³adz okupacyjnych niemieckich z lat 1914-1918,
9) plany miast Mazowsza p³ockiego oraz plany nieruchomo¶ci miejskich i wiejskich,
10) akta Dyrekcji Szczegó³owej Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w P³ocku.

   Dzia³alno¶æ Archiwum Pañstwowego w P³ocku przerwa³ wybuch II wojny ¶wiatowej. Archiwa polskie na terenie Generalnej Guberni zosta³y podporz±dkowane niemieckiemu okupacyjnemu zarz±dowi archiwalnemu, za¶ archiwa znajduj±ce siê na terenie obszarów w³±czonych do Rzeszy wci±gniête zosta³y do pruskiej sieci archiwalnej. Na obszarach pó³nocnego Mazowsza, które na podstawie dekretu Hitlera z 8 pa¼dziernika 1939 roku wesz³y w sk³ad Prus Wschodnich, nie tylko nie stworzono nowych organów pañstwowej s³u¿by archiwalnej, ale zlikwidowano dzia³aj±ce dot±d polskie Archiwum Pañstwowe w P³ocku. Obszar ten podporz±dkowano prowincjonalnemu Archiwum Pañstwowemu w Królewcu, w którym te¿ w styczniu 1941 roku umieszczono ca³y zasób archiwum p³ockiego.

   Po zakoñczeniu dzia³añ wojennych, pierwszoplanowym zadaniem sta³o siê zabezpieczenie i scalenie rozproszonych archiwaliów, które nara¿one by³y na zniszczenie. Jeszcze do roku 1948 losy zasobu Archiwum by³y nieznane, ale jak wkrótce siê okaza³o, ocala³o tylko 30% jego dawnego zasobu, który zabezpieczy³y wojska radzieckie i przekaza³y do Warszawy. Czasowo ulokowano go w Archiwum G³ównym Akt Dawnych w Warszawie. Stamt±d akta partiami wróci³y do reaktywowanego w roku 1950 Powiatowego Archiwum Pañstwowego w P³ocku.

   Podstaw± organizowania sieci archiwów pañstwowych w okresie po II wojnie ¶wiatowej by³o zarz±dzenie Ministra O¶wiaty z 21 lipca 1950 r. w sprawie utworzenia oddzia³ów powiatowych Wojewódzkich Archiwów Pañstwowych, dekret z dnia 29 marca 1951 r., oraz zarz±dzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 czerwca 1951 r. w sprawie utworzenia archiwów centralnych i terenowych. W¶ród powo³anych wówczas 52 oddzia³ów znalaz³o siê Powiatowe Archiwum Pañstwowe w P³ocku. Do 1952 roku podlega³o ono Archiwum Akt Nowych w Warszawie, za¶ od 1953 r. Wojewódzkiemu Archiwum Pañstwowemu w Warszawie. Organizatorem i pierwszym jego kierownikiem by³ Wac³aw Pukas. Funkcjê tê pe³ni³ do 1952 roku. Obsada Oddzia³u Powiatowego sk³ada³a siê pocz±tkowo z dwóch osób, tj. kierownika i wo¼nego. W dniu 10 kwietnia 1951 r. w pi¶mie do Archiwum Akt Nowych w Warszawie kierownik meldowa³, ¿e po powrocie do P³ocka z dniem 6 kwietnia 1951 r. przyst±pi³ do objêcia lokalu przyznanego przez Prezydium Miejskiej Rady Narodowej po by³ym Inspektoracie Pracy. Lokal ten mie¶ci³ siê przy ulicy Tumskiej 2 i by³ zajêty przez organistê i chór katedralny. Sk³ada³ siê z dwóch pokoi i holu, pokoje po³o¿one by³y od po³udniowego wschodu i by³y do¶æ jasne. Hol znajdowa³ siê od zachodu, przez co by³ ciemny. Wszêdzie panowa³a wilgoæ, nie by³o o¶wietlenia, ani ogrzewania.

3. Budynek przy ulicy Tumskiej 2.

   Ogólnie wiêc, lokal by³ w nie najlepszym stanie, co prze³o¿y³o siê na opó¼nienie w otwarciu placówki. Pracê pocz±tkowe polega³y na dzia³alno¶ci organizacyjnej, gdy¿ Archiwum nie posiada³o w tych pomieszczeniach ¿adnego zasobu aktowego.

   Zasadnicze zmiany zasz³y dopiero w roku 1952, kiedy to na mocy zarz±dzenia Naczelnego Dyrektora Archiwów Pañstwowych z dnia 1 lutego zasób, by³ego Archiwum Miejskiego w³±czono do Powiatowego Archiwum Pañstwowego. Protokó³ zdawczo-odbiorczy w sprawie przekazania przez Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w P³ocku akt by³ego Archiwum Miejskiego, Naczelnej Dyrekcji Archiwów Pañstwowych w Warszawie podpisywali ze strony Naczelnej Dyrekcji: dr Zofia Rejman, mgr Leopold Kosiñski oraz kierownik Wydzia³u Ogólno-Gospodarczego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w P³ocku i kustosz by³ego Archiwum Miejskiego Teodor Baburyn. Od tej chwili personel Powiatowego Archiwum Pañstwowego w P³ocku sk³ada³ siê z trzech pracowników: kierownika Wac³awa Pukasa, asystenta Teodora Baburyna i wo¼nego Wiktora Taube.

   Od listopada 1952 r. placówk± kierowa³ Jan Józef Wañkiewicz. Do koñca 1952 roku Powiatowe Archiwum Pañstwowe pozostawa³o oddzia³em Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Dzia³alno¶æ Powiatowego Archiwum Pañstwowego P³ocku, którego zasiêg pod wzglêdem prac organizacyjno-inspekcyjnych obejmowa³ trzy powiaty: p³ocki, sierpecki i gostyniñski, koñczy siê z dniem 1 lipca 1953 r., kiedy to na mocy zarz±dzenia nr 17 Naczelnego Dyrektora Archiwów Pañstwowych z dnia 15 czerwca 1953 r., zosta³o zlikwidowane Powiatowe Archiwum Pañstwowe w P³ocku, a l lipca zacz±³ dzia³aæ Oddzia³ Terenowy Archiwum Wojewódzkiego w Warszawie. Kompetencje placówki zosta³y znacznie powiêkszone. Zgodnie ze Statutem Organizacyjnym Odzia³ Terenowy mia³ prawo: przechowywaæ u siebie zgromadzone akta, opracowywaæ je i udostêpniaæ zainteresowanym, przeprowadzaæ kwerendy i sporz±dzaæ odpisy akt, organizowaæ pokazy i wystawy archiwalne, wydawaæ zezwolenia na brakowanie akt w zak³adach pracy.

   W lipcu tego¿ roku zasób aktowy mieszcz±cy siê w pomieszczeniach by³ego Archiwum Miejskiego w Ratuszu zostaje przemieszczony do magazynu przy ul. Tumskiej 2. Zasób Oddzia³u Terenowego w P³ocku (dalej: OT P³ock) liczy³, wówczas 20 zespo³ów archiwalnych z tego 3 z by³ego Archiwum Miejskiego, pozosta³e za¶, to zespo³y przejête z urzêdów, instytucji w toku dzia³alno¶ci Powiatowego Archiwum Pañstwowego OT P³ock.

   W sierpniu 1953 r. asystent Teodor Baburyn przesta³ pe³niæ funkcjê pracownika pañstwowej s³u¿by archiwalnej, przechodz±c w stan spoczynku. Za¶ starszy wo¼ny Wiktor Taube po odbytym kursie dla konserwatorów technicznych w Poznaniu, zosta³ przeszeregowany na stanowisko konserwatora technicznego w OT P³ock. W pa¼dzierniku 1953 r., tak¿e na stanowisko konserwatora technicznego zosta³ przyjêty L. Chrobociñski. Tak, wiêc w dalszym ci±gu zatrudnionych by³o tylko trzech pracowników.

Przy ci±g³ym rozszerzaniu kompetencji jednostki warunki lokalowe, po decyzji przejêcia w 1953 r. akt by³ych starostw powiatowych, zarz±dów miejskich i zarz±dów gminnych, sta³y siê niewystarczaj±ce. Jak dowiadujemy siê ze sprawozdania za 1953 roku, ³±czna powierzchnia wszystkich pomieszczeñ wynosi³a 838 m2.

   W 1954 roku S±d Powiatowy w P³ocku odst±pi³ Archiwum na potrzeby archiwalne jedn± salê na parterze w Gmachu przy ulicy Narutowicza 6.

4. Budynek S±du przy ul. Narutowicza 4/6.

   Tutaj a¿ do 1959 roku mie¶ci³y siê biuro: biblioteka podrêczna oraz kilka mniejszych zespo³ów OT P³ock. Pomieszczenie przy ul. Tumskiej 2 pe³ni³o rolê magazynów archiwalnych. Powierzchnia magazynowa wynosi³a wówczas ok. 100 m2. Wkrótce sta³a siê niewystarczaj±ca.
   W tej sytuacji zwrócono siê do Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w P³ocku o przyznanie dodatkowych pomieszczeñ w suterenach Ratusza P³ockiego, czyni±c jednocze¶nie starania o now± lokalizacjê Archiwum. Sfinalizowano je w 1959 r., kiedy to przyznano OT P³ock nowe pomieszczenie po Drukami P³ockiej przy ulicy l-go Maja 1 (300 m2).

5. Budynek przy ulicy 1-go Maja.

   Magazyny jednak¿e nie gwarantowa³y nale¿ytego zabezpieczenia przechowywanym zbiorom. By³y wilgotne i bez jakiegokolwiek ogrzewania. Tym samym nie zakoñczono starañ o przyznanie odpowiedniego obiektu, który dawa³by mo¿liwo¶æ rozwoju tej placówce i zapewni³ zno¶ne warunki pracy.

   Lata 1961-1962 charakteryzuj± siê zahamowaniem prac porz±dkowych i inwetaryzacyjnych spowodowanym m.in. brakami w obsadzie personalnej OT P³ock, m.in. brak obsady na stanowisku kierownika OT P³ock. Z dniem 3 listopada 1962 r. stanowisko to objê³a Czes³awa G±ska - absolwentka Uniwersytetu im. Miko³aja Kopernika w Toruniu. W latach 1976 - 1983 pe³ni³a ona funkcjê dyrektora Wojewódzkiego Archiwum Pañstwowego w P³ocku, natomiast w l. 1984 - 1990 dyrektora Archiwum Pañstwowego w P³ocku. Jej fachowe przygotowanie wkrótce przynios³o pozytywne rezultaty w zakresie ostatecznego uporz±dkowania zbiorów.

   Jak dowiadujemy siê z protoko³u wizytacji przeprowadzonej przez przedstawiciela Archiwum Pañstwowego m.st. Warszawy Stanis³awê Bê³za w OT P³ocku w dniu 22 grudnia 1967 r., w lokalu Archiwum zachowana by³a czysto¶æ, ale by³y problemy z ogrzewaniem. Personel liczy³ piêæ osób, tj. asystent naukowo-badawczy, m³odszy archiwista i dwóch starszych manipulantów oraz jedna sprz±taczka. W protokole tym podkre¶lono te¿ prace kancelarii. Prowadzona ona by³a zgodnie z obowi±zuj±cymi przepisami, starannie i systematycznie. Sprawy za³atwiane by³y szybko i w³a¶ciwie. Ogólnie w Archiwum panowa³a czysto¶æ i porz±dek, prace by³y wykonywane systematycznie, mimo du¿ej ilo¶ci zagadnieñ i absorbuj±cych czêsto spraw administracyjnych.

   Kolejna wizytacja OT P³ock zosta³a przeprowadzona w dniu 27 stycznia 1970 r., przez przedstawiciela Archiwum Pañstwowego m.st. Warszawy i Województwa Warszawskiego mgr Jolantê Adamsk±. Z protoko³u wizytacji dowiadujemy siê, ¿e 1969 r., przeprowadzony zosta³ kapitalny remont budynku Archiwum, podczas którego nast±pi³a awaria i zalane zosta³y pokój kierownika oraz kancelaria. Lokal Archiwum by³ zagrzybiony, ogrzewany piecami. Temperatura w magazynach wynosi³a zaledwie kilka stopni powy¿ej zera - na skutek, czego praca w nich by³a niemo¿liwa. W pokoju kierownika ulatnia³ siê czad w zwi±zku z pod³±czeniem do przewodu kominowego kuchni lokatora. Jak w poprzednim protokole du¿o miejsca po¶wiêcono prowadzeniu kancelarii. Teczki by³y prawid³owo opisane i prowadzone poprawnie. Przestrzegana by³a te¿ terminowo¶æ zachowania spraw. Rocznie za³atwianych by³o ok. 300 kwerend - g³ównie z akt notarialnych.

   Jak widaæ najwiêkszym problemem, z jakim boryka³o siê archiwum by³ problem lokalowy. Cel osi±gniêto w 1972 r., kiedy to uchwa³± Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w P³ocku na siedzibê Oddzia³u Terenowego przyznano zabytkowy spichlerz, tzw. spichlerz wschodni usytuowany na ulicy Wieczorka 13. Formalnie obiekt zosta³ przejêty dopiero w 1982 r., a Pracownie Konserwacji Zabytków przyst±pi³y do prac remontowych dopiero w 1985 roku.

Nowy podzia³ administracyjny w Polsce w 1975 r., spowodowa³, ze nast±pi³y równie¿ zmiany w pañstwowej sieci archiwalnej. Poniewa¿ P³ock zosta³ województwem, Terenowy Oddzia³ Archiwum m.st. Warszawy i Województwa Warszawskiego w P³ocku zosta³ podniesiony do rangi instytucji szczebla wojewódzkiego i przemianowany (na mocy zarz±dzenia nr 4 Ministra Nauki, Szkolnictwa Wy¿szego i Techniki z dnia 21 stycznia 1976 r. na Wojewódzkie Archiwum Pañstwowe w P³ocku z Ekspozytur± w £êczycy.

6. Budynek przy ulicy Wieczorka 13 obecnie ul. Kazimierza Wielkiego 9b.

   Archiwum Pañstwowe w P³ocku od dnia 1 lutego 1976 r. funkcjonowa³o jako Wojewódzkie Archiwum Pañstwowe, swoim zasiêgiem obejmowa³o teren woj. p³ockiego. Pismem z dnia 28 marca 1976 r., znak: 002-7/76, dyrektor archiwum proponuj±c podzia³ etatów, sugerowa³ utworzenie w Archiwum dwóch oddzia³ów.

Oddzia³ I - materia³ów archiwalnych od prze³omu XVIII-XIX w. do zakoñczenia dzia³añ wojennych 1944-1945.

Oddzia³ II - materia³ów archiwalnych powsta³ych po zakoñczeniu dzia³añ wojennych 1944-1945 oraz pracowni naukowej, biblioteki i filmoteki.

    Sugestia dyrektora Archiwum nie zosta³a uwzglêdniona przez Naczeln± Dyrekcjê Archiwów Pañstwowych, w wyniku, czego zgodnie z zatwierdzonym przez NDAP statutem struktura organizacyjna Wojewódzkiego Archiwum w P³ocku przedstawia³a siê nastêpuj±co:

1. Oddzia³ materia³ów archiwalnych,
2. Pracownia naukowa, biblioteka i filmoteka,
3. Stanowisko pracy ds. reprografii i konserwacji oraz ds. administracyjnych i gospodarczych.

   Faktycznie jednak, od 1976 roku ze wzglêdów na trudno¶ci kadrowe, w archiwum obowi±zywa³a struktura bez dzia³owa. Ustanowienie struktury organizacyjnej zgodnie z obowi±zuj±cym wówczas statutem mog³oby nast±piæ po kadrowym wzmocnieniu archiwum.

   W oparciu o obowi±zuj±ce przepisy normatywne dyrektor archiwum opracowa³ szczegó³owy Regulamin Pracy Wojewódzkiego Archiwum Pañstwowego w P³ocku, który precyzowa³ m.in. obowi±zki zak³adu pracy, obowi±zki poszczególnych pracowników, czas pracy, postanowienia porz±dkowe, urlopy, wynagrodzenia za pracê, warunki BHP, nagrody i wyró¿nienia, kary za naruszenie porz±dku i dyscypliny pracy. Z regulaminem by³ zapoznawany ka¿dy nowo przyjêty pracownik archiwum.

Zarz±dzeniem nr 10 z dnia 17 sierpnia 1976 r. Naczelnego Dyrektora Archiwów Pañstwowych zosta³ nadany statut Wojewódzkiemu Archiwum Pañstwowemu w P³ock.

   Archiwum Pañstwowe realizowa³o zadania statutowe m.in. poprzez wytypowanie po uzgodnieniu z Naczeln± Dyrekcj± Archiwów Pañstwowych 163 zak³adów pracy pod specjaln± opiek±. Wszystkie zak³ady objête by³y ewidencj±, za¶ dla ka¿dego za³o¿ona by³a teczka zawieraj±ca:

a) materia³y normatywne,
b) protoko³y wizytacji i zalecenia powizytacyjne oraz w wyniku konsultacji,
c) wnioski na wybrakowanie, spisy brakowanych akt oraz zezwolenia i korespondencje.

   Analogiczne teczki za³o¿one by³y dla instytucji nie objêtych specjaln± opiek±. Oddzieln± ewidencjê stanowi³ rejestr konsultacji. Kierunki pracy w zakresie opieki nad narastaj±cym zasobem by³y ró¿ne. Szczególn± uwagê zwracano na archiwa zak³adowe administracji ogólnej, bowiem wymaga³y one szczególnej troski, ze wzglêdu na wystêpuj±ce tam powa¿ne zaniedbania w zakresie prac kancelaryjnych i archiwalnych. Stan archiwów w tych placówkach uleg³ pogorszeniu w wyniku przeprowadzonej reorganizacji administracji.

   W zakresie opieki nad archiwami urzêdów miast i gmin nawi±zano wspó³pracê z Urzêdem Wojewódzkim w P³ocku, który udziela³ pomocy organizacyjnej i merytorycznej. Wspólnie z Urzêdem Wojewódzkim przeprowadzono akcjê porz±dkowania akt prezydiów powiatowych rad narodowych. W wyniku tej akcji oko³o 50 mb. akt kat. A przejêto do Archiwum, a pozosta³e akta kat. B o d³ugotrwa³ym okresie przechowywania przekazano do archiwum zak³adowego Urzêdu Wojewódzkiego. By³a to po¿yteczna akcja. W ramach opracowanego programu poprawy stanu archiwów zak³adowych podleg³ych jednostek organizacyjnych przeprowadzono szkolenie sekretarzy urzêdów odpowiedzialnych za opracowanie i zabezpieczenie akt. Opracowano instrukta¿ dotycz±cy organizacji i prac archiwalnych oraz zainicjowano akcjê porz±dkowania i brakowania akt. Wizytacjê archiwów z podleg³ych jednostek przeprowadzane by³y przy wspó³udziale przedstawiciela Urzêdu Wojewódzkiego. Pracownik Archiwum korzysta³ przy tym ze ¶rodków lokomocji Urzêdu Wojewódzkiego, co przy wizytowaniu odleg³ych gmin powa¿nie u³atwia³o i przy¶piesza³o pracê w tym zakresie. W latach 1976-1980 Archiwum poza wizytacjami (194) przeprowadzi³o 693 konsultacje. Ilo¶æ konsultacji ¶wiadczy o du¿ym zapotrzebowaniu na poradnictwo w zakresie organizowania archiwów zak³adowych oraz opracowywania w nich akt. Prace te prowadzi³a w zasadzie dyrektor Archiwum mgr Czes³awa G±ska. Zreszt± wiêkszo¶æ prac organizacyjno-inspekcyjnych przy ówczesnej obsadzie kadrowej nale¿a³a do obowi±zków dyrektora. Sytuacja ta uniemo¿liwia³a czêste wizytacje, co w przysz³o¶ci ujemnie mog³o wp³yn±æ na narastaj±cy zasób.

   Kwestia ta wymaga³a niezw³ocznego za³atwienia, tj. zatrudnienia przynajmniej jednego pracownika z wy¿szym wykszta³ceniem.

Wizytacje wiêkszych zak³adów pracy przeprowadza³ dyrektor Archiwum, mniejszych pracownicy.

   Szkolenie personelu archiwów zak³adowych przeprowadza³o siê w ramach konsultacji i wizytacji oraz w Archiwum w miarê nap³ywu zg³oszeñ. Punkt konsultacyjny dla uczestników "kursu poznañskiego" znajdowa³ siê przy Wojewódzkim Archiwum Pañstwowym w Warszawie (dalej: WAP). Wnioski na wybrakowanie akt rozpatrywa³ dyrektor jako cz³onek WKOMA (Wojewódzka Komisja Oceny Materia³ów Archiwalnych) przy WAP w Warszawie. On te¿ wydawa³ zezwolenia na zniszczenie wybrakowanych kat. Z punktu formalnego, kwestia ta budzi³a zastrze¿enia, jednak z praktycznego punktu widzenia by³o to racjonalne wyj¶cie w ówczesnej sytuacji kadrowej Archiwum.

   Zasób Wojewódzkiego Archiwum Pañstwowego stanowi³o 722 zespo³ów archiwalnych licz±cych ok. 113 000 j.a., tj. ok. 1415 mb akt /stan na dzieñ 31.12.1982 r./. Na zasób ten sk³ada³y siê:

a)ocala³e akta z zasobu by³ego Archiwum Pañstwowego w P³ocku dzia³aj±cego w okresie miêdzywojennym. Archiwum to funkcjonowa³o od czerwca 1919 r., do 1939 r., ewakuowane w czasie wojny przez okupanta do Królewca, tylko w ilo¶ci ok. 30% wróci³o po wojnie do P³ocka, do powo³anego tu w 1950 r., Archiwum Pañstwowego bêd±cego Oddzia³em Terenowym Archiwum Pañstwowego m.st. Warszawy i Województwa Warszawskiego;
b)ocala³e akta z zasobu by³ego Archiwum Miejskiego w P³ocku, siêgaj±cego swoj± genez±, co najmniej XIV wieku, a wcielonego do w/w Oddzia³u Terenowego w P³ocku w 1952 roku;
c) zasób by³ego Powiatowego Archiwum Pañstwowego w £êczycy dzia³aj±cego w okresie powojennym i zniesionego w 1976 roku.

W zbiorach tematycznie wyró¿nia³y siê ni¿ej wymienione grupy aktowe:

1) Akta miast - m.in. P³ocka z lata 1808-1856, Gostynina, G±bina z lat 1812-1950, Wyszogrodu z lat 1862-1950, Sierpca, Raci±¿a z lat 1883-1950, £êczycy z lat 1806-1950, Ozorkowa, Pi±tku, Parzêczewa. W najwiêkszym z w/w zespo³ów, tj. w archiwaliach miejskich P³ocka z XIX wieku znajduj± siê liczne odpisy przywilejów nadawane miastu przez panuj±cych oraz akta cechowe, zespó³ liczy³ wtedy przesz³o 30 ty¶. j.a.. Inne zespo³y miejskie, aczkolwiek skromniejsze liczbowo, stanowi± tak¿e interesuj±c± ilustracjê ca³okszta³tu ¿ycia mniejszych o¶rodków miejskich np. G±bina i £êczycy w okresie zaborów i w okresie odzyskania niepodleg³o¶ci.

2) Akta w³adz i urzêdów województwa, a nastêpnie guberni p³ockiej z lat 1816-1914. Grupê tworzy³o kilka du¿ych zespo³ów na czele z Komisj± Wojewódzk± P³ock±, Rz±dem Gubernialnym P³ockim, Kancelari± Gubernatora P³ockiego, P³ock± Izb± Skarbow±, Zarz±dami ¯andarmerii oraz dziesi±tki innych drobniejszych zespo³ów daj±cych obraz ¿ycia politycznego, spo³ecznego i gospodarczego Mazowsza P³ockiego w XIX wieku i pocz. XX w.

3) Akta notarialne z lat 1808-1950, na które sk³ada³y siê kancelarie pisarzy aktowych i notariuszy z powiatów: p³ockiego, sierpeckiego, gostyniñskiego, ³êczyckiego i poddêbiñskiego.

4) Akta stanu cywilnego ró¿nych wyznañ z lat 1808-1882 z powiatu p³ockiego, sierpeckiego i gostyniñskiego, przesz³o 9000 ksi±g. W aktach niektórych parafii wystêpuj± sumariusze sporz±dzone, co prawda w drugiej po³owie XIX wieku, lecz zawieraj±ce dane siêgaj±ce kilku wieków wstecz - np. w sumariuszu parafii P³ock figuruj± wpisy o urodzonych, zmar³ych pocz±wszy od 1585 r.

5) Akta stanu cywilnego w³adz szkolnych i nieliczne zespo³y szkó³ od pocz±tków XIX wieku do 1969 r. w¶ród nich pierwszoplanowe miejsce zajmowa³a spu¶cizna aktowa Naczelnika P³ockiej Dyrekcji Naukowej z lat 1864-1914, P³ockiego Inspektora Szkolnego z lat 1917-1939, Gimnazjum Mêskiego w P³ocku z lat 1819-1914, XIX-wiecznego Gimnazjum ¯eñskiego w P³ocku, Szko³y Muzycznej Ludowego Instytutu Muzycznego w P³ocku z okresu powojennego, niektórych szkó³ ³êczyckich.

6) Akta w³adz terenowych i urzêdów administracji pañstwowej z okresu PRL, tj. starostw powiatowych i powiatowych rada narodowych z lat 1945-1950, prezydiów powiatowych rad narodowych i urzêdów powiatowych, akta gmin z powiatów: p³ockiego, sierpeckiego, gostyniñskiego, ³êczyckiego i poddêbiñskiego.

7) Akta organizacji, zwi±zków i stowarzyszeñ, na które sk³ada³y siê drobne zespo³y z XIX i XX wieku. Liczebniejsze by³y akta trzech Komend Powiatowych Powszechnej Organizacji "S³u¿ba Polsce" w P³ocku, Sierpcu i Gostyninie z lat 1948-1955.

Oprócz podstawowych funkcji, tj. gromadzenia i opracowywania zasobu Wojewódzkie Archiwum Pañstwowe w P³ocku realizowa³o inne, rozliczne przypisane jego kompetencji zadania, tj.:

a) udostêpnia³o zasób we w³asnej pracowni naukowej, a tak¿e poprzez za³atwianie wszelkiego typu kwerend dla odbiorców krajowych i zagranicznych, urzêdowych i prywatnych udostêpnia³o rocznie do 3 000 j.a. w pracowni naukowej i za³atwi³o przesz³o 300 kwerend;

b) realizowa³o prace zwi±zane z opiek± nad narastaj±cym zasobem archiwalnym, tj. opiniowa³o dla zak³adów pracy województwa p³ockiego normatywy kancelaryjne i archiwalne, wydawa³o zezwolenia na niszczenie akt nieposiadaj±cych warto¶ci historycznej, kontrolowa³o archiwa zak³adowe, udziela³o licznych porad dot. funkcjonowania tych¿e 170-200 konsultacji rocznie;

c) prowadzi³o prace naukowo-badawcze i popularyzowa³o zasób poprzez publikacjê ¼róde³ i artyku³ów informacyjnych o zasobie m.in. cykl artyku³ów w Notatkach P³ockich pt. "¬ród³a P³ockie" autorstwa Czes³awy G±ski, udostêpnia³o materia³y dla wystaw i pokazów, dla przyk³adowych izb muzealnych, organizowa³o lekcje archiwalne dla kó³ek historycznych itp.

   W dniu 15 pa¼dziernika 1981 r. zgodnie z decyzj± Naczelnego Dyrektora Archiwów Pañstwowych zosta³a przeprowadzona w Archiwów Pañstwowym w P³ocku wizytacja. Przeprowadzili j± doc. Mieczys³aw Bandurka WAP w £odzi oraz mgr Edward Ma³y - starszy specjalista w Wydziale Organizacyjno-Prawnym NDAP. Wizytacja objê³a realizacje zadañ statutowych zwi±zanych z narastaj±cym zasobem, jego ewidencjê, naukowe opracowanie zasobu i jego wykorzystywanie oraz sprawy kadrowe i organizacjê pracy za lata 1976-1980.

   Kontrola potwierdzi³a, ¿e organizatorem pracy w Archiwum by³ bezpo¶rednio dyrektor, który ze wzglêdów obiektywnych zmuszony by³ osobi¶cie ukierunkowywaæ pracê ka¿dego pracownika. Na przyczynê takiego stanu rzeczy wskazywano ju¿ wcze¶niej wskazane, trwaj±ce od pocz±tku utworzenia Wojewódzkiego Archiwum w P³ocku (WAP) trudno¶ci kadrowe wynikaj±ce z braku w Archiwum pracowników o fachowym przygotowaniu w zakresie archiwistyki lub z wy¿szym wykszta³ceniem humanistycznym.

Jest oczywiste, ¿e taki stan rzeczy rzutowa³ na organizacjê pracy i znacznie j± utrudnia³.

   W 1984 r. w skutek wej¶cia w ¿ycie nowej ustawy z dnia 14 lipca 1983 roku o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach z nazwy Archiwum (jak i pozosta³ych archiwów pañstwowych) wykre¶lono przymiotnik "Wojewódzkie". W my¶l art. 28 w/w ustawy z 1983 r. archiwa, a tym samym Archiwum Pañstwowe w P³ocku przypisano nastêpuj±ce zadania: kszta³towanie pañstwowego zasobu archiwalnego, kontrolê postêpowania z materia³ami w archiwach zak³adowych, przechowywanie, ewidencjonowanie i udostêpnianie materia³ów archiwalnych, prowadzenie prac naukowych, popularyzacja wiedzy o materia³ach archiwalnych, wydawanie uwierzytelnionych odpisów i reprodukcji z przechowywanych akt.

   W 1986 r. w Archiwum Pañstwowym w P³ocku wprowadzono nowy statut. Zgodnie z nim na czele Archiwum sta³ dyrektor, którego powo³ywa³ i odwo³ywa³ Naczelny Dyrektor Archiwów Pañstwowych. Przed którym te¿ by³ odpowiedzialny za ca³okszta³t dzia³alno¶ci Archiwum. Do zakresu obowi±zków dyrektora Archiwum nale¿a³o w szczególno¶ci:

1)ogólne kierownictwo w sprawach naukowo-badawczych, organizacyjnych i administracyjnych,

2) ogólny nadzór nad zasobem i maj±tkiem Archiwum,

3) reprezentowanie Archiwum na zewn±trz,

4) przedk³adanie Naczelnemu Dyrektorowi Archiwów Pañstwowych planów rzeczowych i finansowych oraz sprawozdañ i wniosków dotycz±cych ich realizacji,

5) zatwierdzenie wydatków bud¿etowych w ramach planów finansowych,

6) wydawanie decyzji w sprawach dotycz±cych dzia³alno¶ci Archiwum oraz przewidzianych odrêbnymi przepisami,

7) bezpo¶rednie kierowanie personelem,

8) czuwanie nad podnoszeniem kwalifikacji naukowych i zawodowych pracowników,

9) wydawanie zarz±dzeñ wewnêtrznych, regulaminów i instrukcji,

10) kierowanie realizacj± zadañ obronnych w zakresie przewidzianym odrêbnymi przepisami[1].

   Poza dyrektorem statut przewidywa³ te¿ pracowników dzia³alno¶ci podstawowej oraz pracowników naukowo-badawczych. Na czele komórki organizacyjnej sta³ kierownik, który wedle § 9 w/w statutu ponosi³ odpowiedzialno¶æ za ca³okszta³t dzia³alno¶ci. On te¿ okre¶la³ zakres czynno¶ci podleg³ych mu pracowników.

Zadania Archiwum Pañstwowego w P³ocku, okre¶la³ natomiast § 6 wspominanego statutu, a mianowicie:

  • kszta³towanie i nadzór nad pañstwowym zasobem archiwalnym, tj. ustalanie dla swojego terenu wykazu jednostek organizacyjnych, w których tworzono i prowadzono archiwa zak³adowe, opiniowanie normatywów kancelaryjnych i archiwalnych, wizytowanie archiwów zak³adowych i wydawanie zaleceñ pokontrolnych, wydawanie zezwoleñ na brakownie dokumentacji niearchiwalnej i dokonywanie ekspertyz, udzielanie wszelkich porad i konsultacji w zakresie funkcjonowania archiwów zak³adowych, organizowanie szkoleñ dla prowadz±cych archiwa zak³adowe;


  • przejmowanie i zabezpieczanie materia³ów archiwalnych, tj. przejmowanie z jednostek organizacyjnych, tworz±cych materia³y archiwalne dokumentacji sk³adaj±cej siê na wymienione materia³y, zabezpieczanie jej w swoich magazynach, zapewniaj±c archiwaliom nale¿yt± ochronê i konserwacjê;


  • ewidencjonowanie i opracowanie materia³ów archiwalnych, tj. Archiwum mia³o opracowywaæ materia³y archiwalne poprzez ich segregacjê, inwentaryzacjê i systematyzacjê, prowadzenie ewidencji tych¿e materia³ów w postaci spisu zespo³ów, ksiêgi nabytków i ubytków, inwentarzy ksi±¿kowych i kartkowych, kartoteki zespo³ów, itp.


  • udostêpnianie materia³ów archiwalnych w pracowni naukowej;


  • prowadzenie dzia³alno¶ci naukowej i wydawniczej, tj. prowadzenie prac naukowych w zakresie archiwistyki poprzez badania indywidualne i zespo³owe, opracowywanie ekspertyz, uczestniczenie w zebraniach naukowych, przygotowywanie wydawnictw w zakresie ¼róde³, archiwalnych pomocy informacyjno-ewidencyjnych, wspó³dzia³anie z instytucjami naukowymi itp.;


  • prowadzenie dzia³alno¶ci informacyjnej i popularyzacyjnej o materia³ach archiwalnych i archiwach, tj. opracowywanie informatorów o materia³ach archiwalnych, artyku³ów popularyzuj±cych zasób pod k±tem jego przydatno¶ci do wszelkiego typu badañ w¶ród spo³eczeñstwa, a zw³aszcza badaczy regionalistów. Organizowanie wystaw i pokazów materia³ów archiwalnych, upowszechnianie wiedzy o materia³ach archiwalnych za po¶rednictwem ¶rodków masowego przekazu. wspó³pracowanie z wszelkiego typu przyzak³adowymi muzeami i izbami historii zak³adów, przygotowywanie kwerend tematycznych;


  • prowadzenie rejestru niepañstwowego zasobu archiwalnego;


  • wydawania uwierzytelnionych wypisów, odpisów, wyci±gów oraz za¶wiadczeñ z przechowywanych materia³ów archiwalnych.


  • Zasób Archiwum Pañstwowego w P³ocku w 1986 r. zgodnie z w/w statutem organizacyjnym stanowi³y materia³y archiwalne wchodz±ce w sk³ad pañstwowego zasobu archiwalnego:

    a) zgromadzone do dnia 31.01.1976 r. w by³ym Oddziale Terenowym w P³ocku i by³ym Powiatowym Archiwum Pañstwowym w £êczycy,

    b) powsta³e lub powstaj±ce na terenie dzia³ania AP, przejmowane przez AP po 31.01.1976 r. od w³adz, urzêdów, instytucji, organizacji i osób prywatnych.

       W sk³ad zasobu Archiwum Pañstwowego w P³ocku wchodzi³y równie¿ materia³y archiwalne niepañstwowego zasobu archiwalnego przyjmowane na podstawie art. 9, 10, 11 ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach.

    W sk³ad Archiwum Pañstwowego w P³ocku wchodzi³y:

    1) Oddzia³ materia³ów archiwalnych,
    2) Pracownia naukowa z bibliotek±
    3) Stanowisko pracy ds. administracyjnych i obs³ugi kancelaryjnej
    4) Magazyn materia³ów archiwalnych znajduj±cy siê poza siedzib± AP, tj. w £êczycy, nosz±cy nazwê Ekspozytury.

       Sytuacja ta trwa³a do 1991 r., kiedy zgodnie z rozporz±dzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie likwidacji Archiwum Pañstwowego w P³ocku, Archiwum znów sta³o siê Oddzia³em Archiwum Pañstwowego m. st. Warszawy. Kierownictwo nad Oddzia³em objê³a dr Anna Maria Stogowska.

       15 czerwca 1992 r. w obecno¶ci Naczelnego Dyrektora Archiwów Pañstwowych odby³o siê oficjalne otwarcie nowej siedziby. W miêdzyczasie zasób archiwalny zosta³ przeniesiony do odrestaurowanego XIX wiecznego spichlerza, gdzie Archiwum ma sw± siedzibê do dnia dzisiejszego.

       Moc± zarz±dzenia nr 8 Naczelnego Dyrektora Archiwów Pañstwowych z dnia l wrze¶nia 1994 r.zosta³y zlikwidowane oddzia³y zamiejscowe Archiwum Pañstwowego m.st. Warszawy w P³ocku, £êczycy i Kutnie. Zgodnie z rozporz±dzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 lipca 1994 r., utworzono Archiwum Pañstwowe w P³ocku z dwoma oddzia³ami zamiejscowymi: w Kutnie i £êczycy.

    W 1995 r. w Archiwum Pañstwowym w P³ocku zosta³ wprowadzono nowy statut. Zgodnie z nim na czele Archiwum sta³ dyrektor, którego powo³ywa³ i odwo³ywa³ Naczelny Dyrektor Archiwów Pañstwowych, przed którym te¿ by³ odpowiedzialny za ca³okszta³t dzia³alno¶ci Archiwum. Funkcjê t± powierzy³ w dniu 31 sierpnia 1994 r. Pani dr Annie Marii Stogowskiej. Do zakresu obowi±zków dyrektora Archiwum nale¿a³o w szczególno¶ci:

    1) ogólne kierownictwo w sprawach organizacyjnych, administracyjnych, metodycznych i naukowo-badawczych,
    2) ogólny nadzór nad zasobem i maj±tkiem Archiwum,
    3) reprezentowanie Archiwum na zewn±trz,
    4) przedk³adanie Naczelnemu Dyrektorowi Archiwów Pañstwowych planów rzeczowych i finansowych oraz sprawozdañ i wniosków dotycz±cych ich realizacji,
    5) dokonywanie wydatków bud¿etowych w ramach planów finansowych,
    6) wydawanie decyzji w sprawach dotycz±cych dzia³alno¶ci Archiwum oraz przewidzianych odrêbnymi przepisami,
    7) tworzenie oddzia³ów miejscowych (w centrali) Archiwum,
    8) czuwanie nad podnoszeniem kwalifikacji naukowych i zawodowych pracowników,
    9) wydawanie zarz±dzeñ wewnêtrznych, regulaminów i instrukcji,
    10) kierowanie realizacj± zadañ obronnych w zakresie przewidzianym odrêbnymi przepisami[1].

       Poza dyrektorem statut przewidywa³ te¿ pracowników dzia³alno¶ci podstawowej, do których mia³y zastosowanie przepisy ustawy z dnia 16 wrze¶nia 1982 r. o pracownikach urzêdów pañstwowych oraz pracowników naukowych, do których mia³y zastosowanie przepisy ustawy z dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych. Na czele komórki organizacyjnej sta³ kierownik, który wedle § 9 w/w statutu ponosi³ odpowiedzialno¶æ za ca³okszta³t dzia³alno¶ci podleg³ej komórki. On te¿ okre¶la³ zakres czynno¶ci podleg³ych pracowników. Z dokumentacji organizacyjnej Archiwum wynika, ¿e zosta³ powo³any jedynie kierownik Oddzia³u II. Z planów pracy ww. pracowników sporz±dzanych na rok 1996, 1997 wynika, ¿e zadania Oddzia³u I i Oddzia³u II by³y realizowane przez wszystkich pracowników merytorycznych. Nie powo³ano kierownika Oddzia³u I, poniewa¿ zbyt ma³a ilo¶æ pracowników merytorycznych, w tym dwóch ze ¶rednim wykszta³ceniem i trzech z wy¿szym (w tym jeden sta¿ysta) nie spe³nia³o warunków na powierzenie funkcji kierownika. W pi¶mie z dnia 15 wrze¶nia 1997 r. skierowanym do Naczelnej Dyrekcji Archiwów Pañstwowych dyrektor opisuj±c obsadê personaln±, zwraca³a uwagê na brak pracowników administracji i konieczno¶æ powierzenia tych prac pracownikom merytorycznym oraz brak pracowników merytorycznych z du¿ym sta¿em pracy, co wp³ywa³o na wype³nienie zadañ statutowych placówki.

    Zadania Archiwum Pañstwowego w P³ocku, okre¶la³ natomiast § 5 wspominanego statutu, a mianowicie:

  • kszta³towanie pañstwowego zasobu archiwalnego i nadzór nad nim, tj. prowadzenie wykazu pañstwowych jednostek organizacyjnych wytwarzaj±cych materia³y archiwalne, kontrola archiwów zak³adowych, wydawanie zaleceñ pokontrolnych oraz sprawdzenie ich wykonania (lustracja), przeprowadzanie ekspertyz dokumentacji niearchiwalnej oraz wydawanie zezwoleñ na przekazywanie jej na makulaturê, uzgadnianie przepisów kancelaryjnych i archiwalnych, udzielanie wskazówek organizacyjnych i metodycznych oraz instrukta¿owych dla personelu archiwów zak³adowych, szkolenie personelu archiwów zak³adowych;


  • przejmowanie i zabezpieczanie materia³ów archiwalnych, tj. wspó³praca z archiwami zak³adowymi w celu odpowiedniego przygotowania i systematycznego przekazania archiwaliów, ochrona zasobu archiwalnego, profilaktyka i konserwacja materia³ów archiwalnych, mikrofilmowanie zabezpieczaj±ce;


  • ewidencjonowanie i opracowanie materia³ów archiwalnych, tj. Archiwum mia³o prowadziæ ewidencjê materia³ów archiwalnych, opracowywanie zasobu archiwalnego, oraz archiwalnych pomocy ewidencyjno-informacyjnych. (Z wykazu zespo³ów /zbiorów/ akt przechowywanych w Archiwum (wed³ug stanu na dzieñ 31 sierpnia 1997 r.) wynika, ¿e zasób obejmowa³ ogó³em 1007 zespo³ów, co stanowi³o 151.611 j.a., tj. 1.923,43 mb);


  • udostêpnianie materia³ów archiwalnych, tj. udzielanie informacji o zasobie i udostêpnianie pomocy ewidencyjno-informacyjnych, udostêpnianie materia³ów archiwalnych w Pracowni Naukowej, wypo¿yczanie archiwaliów i udzia³ w wymianie miêdzyarchiwalnej, wydawanie uwierzytelnionych odpisów, wypisów, wyci±gów i reprodukcji przechowywanych materia³ów, a tak¿e za¶wiadczeñ na podstawie tych materia³ów;


  • prowadzenie dzia³alno¶ci naukowej i wydawniczej, tj. podejmowanie i prowadzenie indywidualnych oraz zespo³owych badañ w zakresie archiwistyki i dyscyplin pokrewnych, organizowanie zebrañ, konferencji naukowych, itp., opracowanie ekspertyz i opinii naukowych, przygotowywanie wydawnictw ¼ród³owych oraz publikacji naukowych z archiwistyki i historii, podnoszenie kwalifikacji zawodowych i uzyskiwanie stopni naukowych, szkolenia specjalistyczne;


  • prowadzenie dzia³alno¶ci informacyjnej i popularyzacyjnej o materia³ach archiwalnych i archiwach, tj. opracowywanie materia³ów informacyjnych oraz wspó³praca z COIA (Centralny O¶rodek Informacji Archiwalnej) i o¶rodkami informacji naukowej, organizowanie wystaw i pokazów, upowszechnianie wiedzy o archiwach poprze organizowanie spotkañ i udzielanie informacji ¶rodkami masowego przekazu, wspó³praca ze Stowarzyszeniem Archiwistów Polskich, Polskim Towarzystwem Historycznym i stowarzyszeniami regionalnymi;


  • prowadzenie rejestru niepañstwowego zasobu archiwalnego;


  • wydawania uwierzytelnionych wypisów, odpisów, wyci±gów oraz za¶wiadczeñ z przechowywanych materia³ów archiwalnych.


  •    Wed³ug § 7 Statutu z 1995 r. zasób Archiwum stanowi³y materia³y archiwalne powsta³e w wyniku dzia³alno¶ci organów w³adzy i administracji pañstwowej oraz innych pañstwowych jednostek organizacyjnych z terenu województwa p³ockiego oraz jego zasób historyczny. W sk³ad zasobu Archiwum wchodz± równie¿ materia³y archiwalne niepañstwowego zasobu archiwalnego przejête przez Archiwum z chwil± ustania dzia³alno¶ci jednostek organizacyjnych (takich jak: partie polityczne, organizacje polityczne, spó³dzielcze, spo³eczne, ko¶cio³y i zwi±zki wyznaniowe i inne) oraz materia³y archiwalne, maj±ce znaczenie dla zasobu pañstwowego.

       W dniu 18 listopada 1996 r. zarz±dzeniem nr 1 Dyrektora Archiwum wprowadzono nowy regulamin pracy obowi±zuj±cy w Archiwum Pañstwowym w P³ocku, w Oddzia³ach Kutnie i w £êczycy. Zosta³ on opracowany zgodnie z obowi±zuj±cymi przepisami normatywnymi i precyzowa³ m.in. obowi±zki zak³adu pracy, obowi±zki poszczególnych pracowników, czas pracy, postanowienia porz±dkowe, urlopy, wynagrodzenia za pracê, warunki BHP, nagrody i wyró¿nienia, kary za naruszenie porz±dku i dyscypliny pracy. Z regulaminem zapoznawano ka¿dego nowo przyjmowanego pracownika archiwum.

       Ostatnia reforma administracyjna z 1999 r. nie zmieni³a statusu, ani zasiêgu terytorialnego dzia³ania AP P³ock, mimo ¿e P³ock znalaz³ siê w województwie mazowieckim. Nadal Archiwum by³o jednostk± samodzieln± z dwoma zamiejscowymi Oddzia³ami w Kutnie i w £êczycy, podleg³a bezpo¶rednio Naczelnej Dyrekcji Archiwów Pañstwowych w Warszawie. Zasiêg dzia³ania nie uleg³ zmianie i nadal obejmowa³ obszar obejmuj±cy na terenie woj. mazowieckiego: m. P³ock, wszystkie gminy wchodz±ce w sk³ad powiatów gostyniñskiego, p³ockiego i sierpeckiego, gminê Czerwiñsk n/Wis³± (pow. p³oñski), I³ów (powiat sochaczewski). Na terenie woj. ³ódzkiego obszar obejmuj±cy: wszystkie gminy wchodz±ce w sk³ad powiatu kutnowskiego, m. £êczyca i gminy Daszyna, Góra ¦w. Ma³gorzaty, £êczyca, Pi±tek i Witonia.

    Wielkie zas³ugi dla funkcjonowania tej placówki po³o¿y³y: mgr Czes³awa G±ska - wieloletni kierownik Oddzia³u Terenowego, autor wiêkszo¶ci inwentarzy i licznych publikacji i dr Anna Maria Stogowska - dyrektor AP P³ock do 2001 r. Obecnie dyrektorem Archiwum jest mgr Leszek Franciszkiewicz. Z dniem 1 lipca 2003 roku funkcjê zastêpcy dyrektora pe³ni mgr Krystyna Bañka.

    Archiwum Rodzinne

    BIULETYN INF. PUB.

    ePUAP

    GALERIA

      

    zobacz wiêcej...

    Wifi

    W archiwum dostêpna jest sieæ Wi-Fi

    KONTAKT

    Archiwum Pañstwowe
    w P³ocku
    ul. Kazimierza
    Wielkiego 9b
    09-400 P³ock
    tel.: 24-266-29-10
    fax: 24-266-29-11
    adres e-mail:
    sekretariat@plock.ap.gov.pl

    STATYSTYKI

    Osób on-line: 1

    Copyright by ©AP P³ock 2006 - 2019